Od redakcji: od jakiegoś czasu ręczne karmienie piskląt papug stało się w Polsce normą, stworzony został rynek na takie pisklęta. Ręcznie karmione papugi są zachwalane, nie ma jednak w języku polskim żadnych obiektywnych informacji na ten temat. Poniżej przedstawiam artykuł rozpatrujący ręczne karmienie przede wszystkim od strony medycznej. Artykuł został napisany przez znanego holenderskiego weterynarza.

Negatywne skutki ręcznego karmienia

Zakaz ręcznego karmienia w Holandii (patrz za bibliografią do pierwszego artykułu).

Negatywne skutki ręcznego karmienia

Jan Hooimeijer DVM CPBC
Clinic for Birds, Meppel The Netherlands

Tekst ten został wygłoszony na konferencji ptasich weterynarzy (AAV-Conference) w sierpniu 2011 roku w Seattle.

Streszczenie

W ciągu ostatnich 30-40 lat sztuczna inkubacja jaj i ręczne wykarmianie piskląt papug stało się powszechną praktyką w hodowli papug. Początkowo ręczne wykarmianie piskląt było ostatecznością związaną z niepowodzeniem naturalnych lęgów, jednak potem stało się szkodliwą dla papug komercyjną praktyką. Z powodu wielu negatywnych skutków ręcznego karmienia, proceder ten powinien zostać zabroniony, w związku z czym wszelkie próby prawnego zabronienia tego procederu zasługują na wsparcie.

Wprowadzenie

W ciągu ostatnich 30-40 lat hodowla papug w niewoli stawała się coraz bardziej powszechna.

Na początku sztuczna inkubacja i ręczne wykarmianie piskląt było często konieczne z różnych względów. Najczęściej było to poniechanie wysiadywania jaj albo wychowywania piskląt przez rodziców oraz okaleczanie piskląt przez rodziców. Mówiło się nawet, że dzięki sztucznej inkubacji, uzyskuje się idealnie zachowujące się papugi ponieważ uważano, że młode uczą się od rodziców samookaleczenia, złych zachowań, krzyków, nękania partnera oraz złych nawyków żywieniowych (Jordan 1989).

Są różne przyczyny konieczności ręcznego karmienia wynikające z błędów w prowadzeniu hodowli, a mianowicie złe warunki środowiskowe, nieprawidłowe żywienie czy niewłaściwa opieka. Popełnianie tych błędów wynika z braku wiedzy na temat naturalnych zachowań papug. Najpowszechniejsze jest nadal to, że rodzice nie chcą wychowywać młodych, które są chore oraz w sytuacji jak nie widzą szansy na powodzenie lęgów z powodów braków pożywienia lub innych sytuacji stresowych. Poprawienie warunków oraz zdobycie większej wiedzy o wymaganiach papug ogranicza przypadki wymagające ręcznego karmienia.

W ciągu ostatnich 30 lat wzrosły wymagania jakie papugom stawiają ludzie, którzy chcą mieć oswojone papugi do towarzystwa (papugi-pupilki). Hodowcy i sklepy sprzedające papugi zaczęły prześcigać się w reklamowaniu oswojonych i nieusamodzielnionych (nie umiejących samodzielnie jeść, do karmienia ręcznego przez kupującego) piskląt. Zaczęto przekonywać, że zakup jak najmłodszego pisklęcia zapewni uzyskanie oswojonej papugi – pupilka. W niedługim czasie przekonano się, że ręczne karmienie jest ciężką i mało opłacalną ekonomicznie pracą, której ciężar bardziej opłaca się przerzucić na nowego właściciela. Dlatego zaczęto sprzedawać ręcznie karmione, ale jeszcze nie usamodzielnione pisklęta.

Hodowcy przekonali się, że zabieranie jaj do sztucznej inkubacji oraz odseparowywanie piskląt do rodziców powoduje, że samice zaczynają znosić więcej i częściej jaja. W ten sposób ręczne karmienie stało się praktyką w hodowli, która w rezultacie sztucznej inkubacji i ręcznego karmienia zaczęła przynosić hodowcom wymierne korzyści finansowe.

Przyczyną poglądu, że papugi wychowane przez rodziców nie mogą być oswojone, jest przekonanie, że pary lęgowe muszą być dzikie. Tymczasem oswojeni rodzice wychowują młode w przekonaniu, że człowiek nie jest źródłem zagrożenia i nie ma powodu do lęku. (Hooimeijer J., J.M. Pericard 2009, Engebretson M. 2006).

Negatywne skutki sztucznej inkubacji i ręcznego karmienia piskląt papug.

W ciągu ostatnich 15 lat pojawiało się coraz więcej danych dokumentujących negatywne skutki oddzielania piskląt od rodziców i sprzedaży nieusamodzielnionych piskląt papug.

Powszechne przyzwolenie na sztuczną inkubację i ręczne karmienie jest tym dziwniejsze, że przecież wiemy, że odseparowanie młodych od rodziców (opisywane u innych zwierząt, a także u człowieka) przed najważniejszym okresem wczesnego dzieciństwa, może prowadzić do nieodwracalnych problemów behawioralnych.

Wiele wskazuje na to, że problemy mogą pojawić się po miesiącach, a nawet latach, zwłaszcza w okresie jak papugi dojrzewają płciowo (u większych papug jest to okres kilku lat – przyp. tłumacza). Cała lista problemów behawioralnych, które są konsekwencją odseparowania młodych od rodziców, została poznana u myszy, naczelnych, papug i ludzi. Samotność podczas najwcześniejszych okresów życia prowadzi do długofalowych problemów z zaburzeniami behawioralnymi oraz poważnych społecznych i emocjonalnych niedoborów. Stereotypie, niepewność, fobie, dziobanie ludzi, skubanie piór i samookaleczenie są tylko niektórymi z możliwych poważnych konsekwencji za wczesnego odstawienia i odseparowania pisklęcia od rodziców (Engebretson M. 2006, Garner J.P., Meehan C.L., Mench J.A.2003).

Konsekwencją sztucznej inkubacji jaj i separowania młodych od rodziców jest częstsze znoszenie jaj przez samicę niż ma to miejsce w naturze. Doświadczenie autora wskazuje, że może to tłumaczyć znacznie krótszy czas życia papug, zwłaszcza samic, w niewoli. Zbyt częste znoszenie jaj ma też negatywny wpływ na jakość tych jaj, a tym samym na jakość i możliwości przeżycia młodych. (Hooimeijer J. 1999)

Ryzykiem związanym z samym ręcznym karmieniem, przeprowadzanym zwłaszcza przez osoby bez doświadczenia, jest doprowadzenie do zachłystowego zapalenia płuc, oparzenia wola, przebicia przełyku lub wola, a także niedożywienie i śmierć głodowa piskląt. (Romagnano A. 2003)

Zgodnie z doświadczeniem autora pisklęta karmione przez człowieka mają wagę niższą o 10-15 procent niż pisklęta karmione przez rodziców. Badania wykazują, że ręcznie karmione pisklęta mają więcej wad rozwojowych szkieletu niż pisklęta karmione przez rodziców. (Harcourt-Brown N. 2004 ).

Dane wskazują też na to, że pisklęta ręcznie karmione są bardziej wrażliwe na infekcje ponieważ ich system odpornościowy jest znacznie słabiej rozwinięty. Jednym z opisywanych powodów tego, jest silny stres odczuwany przez pisklęta w czasie odchowu przez człowieka. (Phalen D.N., Wilson V.G., Graham D.L. 1994)

Inne badania naukowe (wśród nich praca dyplomowa o wpływie metod hodowlanych na zachowania dorosłych żako, obroniona w 2004 roku na uniwersytecie berneńskim przez Schmidta) pokazują różnice zachowania i problemów behawioralnych pomiędzy papugami wychowanymi przez rodziców i ręcznie karmionymi. Badania pokazują, że karmione ręcznie żako wykazują bardziej agresywne i selektywne zachowania względem człowieka niż papugi wychowane przez papuzich rodziców. Pokazują także, że u piskląt odseparowanych od rodziców wcześniej niż po 5. tygodniu życia, znacznie częściej występują stereotypie.

Badania przeprowadzone przez Meyersa i zespól (1998) na nimfach (Nymphicus hollandicus) pokazują, że wychowanie piskląt do momentu nauczenia się latania, występuje tylko u par, u których samiec był wychowany przez papuzich rodziców. Ręcznie karmione samice znoszą więcej jej niezapłodnionych i częściej składają jaja poza budką.

Dyskusja

= Tekst powinien byc na stronach papugi.dt.pl i zadnych innych W Holandii istnieje prawo, które zabrania odbierania młodych rodzicom/matce przez określony czas po narodzinach. Szczeniaki nie mogą być odseparowane od matki przez okres 7 tygodni, podobnie kocięta; dla królików są to 4 tygodnie, dla szympansów 4 lata. Papugi nie są wymienione w tym zakazie i dlatego ich ręczne karmienie nie jest w Holandii nielegalne (aktualnie już jest – patrz niżej). Stoi to w opozycji do danych naukowych z dziedziny neuroanatomii i etologii kognitywnej, które potwierdzają, że wiele gatunków ptaków wykazuje złożone umiejętności poznawcze i zdolności nauki. (Pepperberg I.M. 1999).

Biorąc pod uwagę znane negatywne skutki ręcznego karmienia, Holenderska Fundacja na rzecz Papug (Dutch Parrot Foundation), prowadzi w Holandii kampanię o dołączenie papug do zakazu odbierania piskląt rodzicom i ich ręcznego wychowu.

Typowym przykładem jest kakadu molucka, która jest na ogół ręcznie karmiona w hodowlach, a która wykazuje często problemy z zachowaniem takie jak nadmierna wokalizacja (krzyki), lęki, dziobanie, skubanie i niszczenie piór oraz samookaleczenie. W czasie wizyt w schroniskach dla papug (w Polsce takich nie ma – przyp. tłumacza) widzi się wiele kakadu moluckich, które zostały oddane z powodów problemów z zachowaniem. Jest to bardzo przykry widok, tym przykrzejszy jak sobie uświadomimy, że mamy do czynienia z zagrożonym w naturze gatunkiem.

Mogą zdarzyć się medyczne wskazania do ręcznego karmienia pisklęcia. W takich sytuacjach ważne jest aby przedsięwziąć wszelkie możliwe środki żeby zapobiec negatywnym konsekwencjom. Aby to osiągnąć trzeba stworzyć warunki jak najbardziej przypominające naturę. Przykładem może być np. projekt „Californian Condor” czy projekt reintrodukcji zagrożonych żurawi. Ręczne karmienie następuje tutaj tak, aby jak najbardziej naśladować naturalne sytuacje oraz zminimalizować do absolutnego minimum jakiekolwiek relacje człowiek – ptak. W projektach tych do karmienia piskląt używano specjalnych modeli przypominających wyglądem dorosłe ptaki. (Horwich R. H. 1989)

Wnioski

Papugi należą do najbardziej inteligentnych i bardzo społecznych zwierząt. Dlatego mają wysokie wymagania co do warunków i środowiska, w którym się znajdują. Do odpowiedzialności ptasich weterynarzy oraz hodowców należy zapobieganie problemom i podnoszenie dobrostanu papug w niewoli.

Biorąc pod uwagę dostępne dane i bazując na dotychczasowym doświadczeniu można stwierdzić, że ręczne wykarmianie piskląt papug nie jest dokonywane w najlepszym interesie zdrowia i dobrostanu papug. Pisklęta papug powinny mieć zagwarantowane prawo do przebywania z rodzicami aż do czasu usamodzielnienia.

Skłanianie samicy do znoszenia większej ilości jaj, nie jest w jej interesie, a jedynie w interesie hodowcy.

Bibliografia

1. R.P. Balda, I.M. Pepperberg, A.C. Kamil - Animal Cognition in Nature: The Convergence of Psychology and Biology in Laboratory and Field. Academic Press, San Diego (1998)
2. I. Branchi - The mouse communal nest: Investigating the epigenetic influences of the early social environment on brain and behavior development. Neuroscience & Biobehavioral Reviews 33 (2009) 4, p. 551-559
3. R.W. Burkhardt, Jr. - Patterns of Behavior: Konrad Lorenz, Niko Tinbergen, and the founding of ethology. University of Chicago Press (2005)
4. C. Caldji, J. Diorio, M.J. Meaney - Variations in maternal care in infancy regulate the development of stress reactivity. Biol. Psychiatry 48 (2000), p. 1164-1174
5. S.L. Clubb S.L., Club K.J. Psittacine Pediatrics. 2nd European Symposium on Avian Medicine and surgery. 1989. Utrecht. 283-299.
6. J.C. Collette, J.R. Millam, K.C. Klasing, P.S. Wakenell - Neonatal handling of Amazon parrots alters the stress response and immune function. Applied Animal Behavior Science 66 (2000), p. 335-349
7. B. Cramton - Handler Attitude and Chick Development, in: Luescher, Manual of Parrot Behavior (2006), p. 113-128
8. B. Donely. The Galah. Seminars in Avian and Exotic Pet Medicine, Vol 12, 2003. pp 185-194
9. M. Engebretson - The welfare and suitability of parrots as companion animals: a review. Animal Welfare 15 (2006), p. 263-276
10. R. Fox - Hand-Rearing: Behavioral impacts and implications for captive parrot welfare, in: Luescher, Manual of Parrot Behavior (2006), p. 83-91
11. R.A. Fox, J.R. Millam - The effect of early environment on neophobia in orange-winged Amazon parrots (Amazona amazonica). Applied Animal Behaviour Science 89 (2004), p. 117-129
12. J.P. Garner, C.L. Meehan, J.A. Mench - Stereotypies in caged parrots, schizophrenia and autism: evidence for a common mechanism. Behavioral Brain Research 145 (2003), p. 125-134
13. Harcourt-Brown N. 2004 Development of the skeleton and feathers of dusky parrots (Pionus fuscus) in relation to their behaviour. The Veterinary Record 154: 42-48
14. J. Hooimeijer - Medical Problems Because of Management Failures in Aviculture. Proceedings Annual Conference Association Avian Veterinarians, New Orleans (1999)
15. Hooimeijer J. Behavioral Problems of Cockatoos in Captivity: Proceedings of the Annu Conf Assoc Avian Vet, New Orleans, 2004
16. ; J. Hooimeijer, J.M. Pericard - Behaviour and behavioural diseases in psittacine birds. Proceedings 15th FECAVA Eurocongress, Lille (2009)
17. R. Jordan Parrot: Incubation Procedures. Ontario, 1989. Silvio Mattacchione and Co.
18. W. Lantermann - Verhaltensstörungen bei Papageien: Enstehung – Diagnose – Therapie. Stuttgart (1998)
19. N.R. Latham, G.J. Mason - Maternal deprivation and the development of stereotypic behaviour. Applied Animal Behaviour Science 110 (2008), p. 84-108 including the early primate studies in this field, more recent examples from zoo and commercially reared animals, and human examples from studies of institutionalised children.
20. B.S. Levine - Common Disorders of Amazons, Australian Parakeets, and African grey parrots. Seminars in Avian and Exotic Pet Medicine, Vol. 12 (2003) No. 3, p. 125-130
21. A. U. Luescher (Ed.) - Manual of Parrot Behavior. Blackwell Publishing (2006)
22. C.L. Meehan, J.P. Garner, J.A. Mench - Isosexual pair housing improves the welfare of young Amazon parrots. Applied Animal Behaviour Science 81 (2002), p. 73-88
23. V. Munkes, S. Munkes – Massenvermehrung von Papageienvögeln durch Handaufzug: eine kritische Betrachtung. Gefiederte Welt, 6 (2003), p. 166-169
24. S. Munkes, V. Munkes - Durch menschliches Fehlverhalten provozierte Brut und Aufzuchtzwischenfälle mit der Folge sogenannter Not-Handaufzuchten. Gefierderte Welt 5 (2005), p. 134-137
25. H.J.J. van Oers, E.R. de Kloet, S. Levine - Early vs. late maternal deprivation differentially alters the endocrine and hypothalamic responses to stress. Developmental Brain Research 111 (1998), p. 245-252
26. S. O’Mahony, J.R. Marchesi (et al.) - Early life stress alters behavior, immunity, and microbiota in rats: Implications for irritable bowel syndrome and psychiatric illnesses. Biological Psychiatry 65 (2009), p. 263-267
27. ; I.M. Pepperberg - The Alex Studies, Cognitive and Communicative Abilities of African Grey Parrots. Harvard University Press (1999), (2002, first paperback edition)
28. J.M. Pericard. The importancve of early life of psittacines ( or which pet parrot do we want?) . In; Proceedings 11th European AAV Conference, 2011. Madrid. pp 297-303
29. D.N. Phalen , Wilson VG, Graham DL: A practitioner’s guide to avian polyomavirus testing and disease. Proc. Association of Avian Vet, 1994 pp 252-258
30. C.R. Pryce, J. Feldon - Long-term neurobehavioural impact of the postnatal environment in rats: manipulations, effects and mediating mechanisms. Neuroscience & Biobehavioral Reviews 27 (2003), p. 57-71
31. A.B. Riber (et al.) - Effects of broody hens on perch use, ground pecking, feather pecking and cannibalism in domestic fowl (Gallus gallus domesticus). Applied Animal Behaviour Science 106 (2007) p. 39-51
32. B. Ritchie ;  Avian Viruses , Function and Control. 1995 Wingers Publishing, Inc.
33. Romagnano A 2003. Problems associated with improper hand feeding  Hartz. Exotic Health Newsletter 2 : 3
34. R. Schmid - The influence of the breeding method on the behaviour of adult African grey parrots. Inaugural dissertation, Universität Bern (2004)
35. W. Sutanto, P. Rosenfeld, E.R. de Kloet, S. Levine – Long-term effects of neontal maternal deprivation and ACTH on hippocampal mineralocorticoid and glucocorticoid receptors. Developmental Brain Research 92 (1996), p. 156-163
36. Tierärztliche Vereinigung für Tierschutz e.V. Arbeitskreis 8 (Zoofachhandel u. Heimtierhaltung) - Stellungnahme zur Handaufzucht bei Papageien (2006)
37. R. Wanker - Socialization in spectacled parrotlets (Forpus conspicillatus ): how juveniles compensate for the lack of siblings. Acta ethologica 2 (1999), p. 23-28
38. M. Wohr, R. K.W. Schwarting - Maternal care, isolation-induced infant ultrasonic calling, and their relations to adult anxiety-related behavior in the rat. Behavioral Neuroscience, Vol. 122 (2008), p. 310-330
39. P. Zucca - Mind of the Avian patient: cognition and welfare. Proceedings of the 9th European AAV Conference Zurich (2007), p. 357-365

AAV-Newsletter kwiecień 2014
Oficjalna publikacja stowarzyszenia ptasich weterynarzy Association of Avian Veterinarians.

Hand Rearing Parrots Prohibited by Law in the Netherlands
Jan Hooimeijer, DVM, CPBC = Tekst powinien byc na stronach papugi.dt.pl i zadnych innych

Od 1 lipca 2014 roku ręczne karmienie piskląt papug jest w Holandii poważnym złamaniem prawa.

Ręczne karmienie szczeniąt, kociąt, królików,  szympansów i niektórych innych gatunków było zabronione w Holandii od dekad.

Nowe regulacje prawne, są pierwszymi dotyczącymi dobrostanu papug w niewoli. Jest to pierwsze takie prawo na świecie, które zabrania ręcznego wykarmiania piskląt papug. Dopuszczane jest jedynie w przypadkach wymagających interwencji człowieka dla ratowania życia piskląt.

Consultancy Practice for Birds oraz Dutch Parrot Foundation w 2009 roku rozpoczęły kampanię mającą na celu zakaz ręcznego karmienia. Przy okazji rożnych wydarzeń zbierano podpisy pod petycją o wprowadzenie takiego zakazu. Kampanię prowadzono ze względu na istnienie poważnych problemów zdrowotnych i związanych z dobrostanem  papug ręcznie wykarmianych.  Większość ptasich weterynarzy obserwuje negatywne skutki, które mają miejsce w przypadku ręcznego karmienia. Napisanie wspierającego petycję dokumentu na ten temat opierało się na 39 danych źródłowych pokazujących negatywne efekty ręcznego karmienia zarówno dla piskląt, jak i dla rodziców. Dokument ten był dostępny na stronach i został rozesłany do weterynarzy, polityków i organizacji zajmujących się hodowlą ptaków i dobrostanem zwierząt. = Tekst powinien byc na stronach papugi.dt.pl i zadnych innych

Istnieje silna opozycja ze strony niektórych stowarzyszeń hodowców, które ręcznie karmione pisklęta papug nadal zachwalają i uważają, że ręczne karmienie jest najlepszą metodą „produkcji” młodych papug. Nowe prawo zmusi hodowców do zmian. Jedną ze zmian, które należy rozważyć, jest znaczenie posiadania w hodowli oswojonych par rodzicielskich. Pozwoli to wyeliminować wiele stresorów, które działają na papugi w hodowli w przypadku dzikich ptaków. Oswojenie jest w najlepszym interesie i papug, i hodowcy. Moje doświadczenie pokazuje, że młode ptaki wykarmione przez rodziców łatwo mogą nawiązać pozytywne relacje z ludźmi w sposób naturalny i nie jest do tego potrzebne nienaturalne ręczne karmienie.