Inhalacje były
stosowane u ludzi od dawna. Polegają one na wdychaniu
środka leczniczego. Zwykłe inhalacje sprawdzały się
przede wszystkim w przypadku kataru. Aktualnie inhalacje
można wykonywać za pomocą nowoczesnych urządzeń -
nebulizatorów.
Dzięki inhalacji lek trafia bezpośrednio do chorego
organu (płuca, oskrzela, a u ptaków także worki
powietrze). Może zacząć natychmiast działać, a także
pomijany jest efekt pierwszego przejścia przez wątrobę.
Dodatkowo lek podany miejscowo do układu oddechowego
mniej obciąża cały organizm, w tym wątrobę (zwłaszcza w
przypadku leków, które podane w ten sposób nie
wchłaniają się lub wchłaniają w minimalnym stopniu). U
ptaków ten sposób podawania leku ma dodatkową zaletę,
jest znacznie mniej stresogenny niż podawanie leków do
dzioba. Poza tym nie ma możliwości spowodowania
zachłyśnięcia się ptaka, co jest możliwe przy podawaniu
doustnym.
Nebulizator jest to urządzenie, które za pomocą
sprzężonego powietrza lub ultradźwięków rozbija
cząsteczki leku na mniejsze i rozprasza je w postaci
widzialnej mgiełki. Nie należy stosować nebulizatorów
ultradźwiękowych do leków, o których nie wiemy, że są do
takich nebulizatorów przystosowane. W innym przypadku
ultradźwięki mogą niszczyć cząsteczki leku co spowoduje
jego nieskuteczność.
U ptaków stosuje się normalne nebulizatory dla ludzi.
Powinno się jednak wybierać te, które rozbijają lek na
mniejsze cząsteczki. U ludzi od wielkości cząsteczek
zależy dokąd dotrze lek. Największe (powyżej 8 mikronów)
wchłaniane są w nosie czy gardle, im mniejsze tym dalej
docierają (tchawica, oskrzela, płuca). U ludzi do
pęcherzyków płucnych trafiają cząsteczki od 0,5-3
mikronów. Dla ptaków najlepszy będzie nebulizator, który
rozbija lek na cząsteczki ok. 1 mikrona, maksymalnie 3
mikrony.
Do pojemniczka na lek należy wlać lek rozcieńczony
jałową sola fizjologiczną. Sól fizjologiczna musi być
otwarta przed samym podaniem leku, nie może być
przechowywana otwarta. Nie przechowuje się też leku już
po rozcieńczeniu. Nie należy stosować zwykłej
wody. Dawkowanie oraz proporcje leku i soli
fizjologicznej zaleca lekarz.
Żeby inhalacja była skuteczna ptak musi wdychać
odpowiednie stężenie leku. Można w tym celu zasłonić
klatkę (np. dużym ręcznikiem), ale większość klatek jest
za duża. Najlepiej przygotować "pudełko", w którym
umieści się papugę. To w czym umieścimy papugę musi być
szczelne, ale musi zapewniać także dostęp powietrza. Nie
da się w artykule powiedzieć ile ma być dziurek, musimy
kierować się zdrowym rozsądkiem. Lepiej zrobić więcej
dziurek, a potem je zatkać (jak będzie widać, że dużo
leku ucieka, wnętrze nie jest całkowicie zamgławione),
niż za mało i spowodować problemy z oddychaniem u
papugi. "Pudełkiem" do inhalacji może być mała klatka
transportowa, owinięty folią koszyk, plastikowy pojemnik
itd. Wielkość zależy oczywiście od wielkości papugi.
Koszyk owinięty folią. W folii są otwory żeby zapewnić
dostęp powietrza.
Inhalator jest dość stary, ten jest przerabiany do
użycia u ptaków.
(zdjęcia: Joanna Karocka)
UWAGA: w ciągu całej inhalacji powinno się obserwować
papugę. Jeśli zauważymy jakiekolwiek problemy z
oddychaniem, duszność, potrząsanie głową itp. należy
natychmiast przerwać podawanie leku (wyłączyć
nebulizator). Należy też zwracać uwagę na spojówki.
Przyczyny mogą być różne: osobnicza nietolerancja leku,
za duże stężenie leku wynikające z za dużej dawki albo z
za małego "pudelka", w którym trzymamy papugę w czasie
inhalacji; za szczelne "pudełko" i za mały dopływ
powietrza.
Klatka owinięta folią. Po prawej nebulizator.
(zdjęcie z
albumu - zzyx)
Inhalacje trwają najczęściej od 10 do 20 minut. Na
ogół lek podaje się raz lub dwa razy dziennie. W
niektórych przypadkach wydłuża się czas podawania leku
do 30 minut i podaje częściej niż dwa razy dziennie.
Lekarz zaleca odpowiednie dawkowanie w zależności przede
wszystkim od leku, choroby, stanu pacjenta.
W postaci inhalacji podaje się ptakom przede
wszystkim leki antygrzybicze (na aspergilozę) i
antybiotyki. Aspergiloza najczęściej ogranicza się do
układu oddechowego, tak więc podanie leku bezpośrednio
do tego układu ma największy sens. W przypadku infekcji
bakteryjnych nie zawsze infekcja ogranicza się do układu
oddechowego, często jest to infekcja ogólna. W takim
przypadku podanie antybiotyku w inhalacjach nie pomoże.
Często w przypadku objawów ze strony układu oddechowego
wykonuje się inhalacje jednocześnie z antybiotyku i leku
przeciwgrzybicznego. Spowodowane jest to trudnościami w
diagnozie.
Do podawania w inhalacjach u ptaków nadają się m.in.:
- amfoterycyna B
- enilkonazol
- klotrimazol
- terbinafina
- erytromycyna
- gentamycyna
- enrofloksacyna
- doksycyklina
- tylozyna
W postaci inhalacji można też podawać niektóre środki
dezynfekcyjne (np. F10 SC) ale w bardzo dużym
rozcieńczeniu. Można też wykonywać inhalacje z samej
soli fizjologicznej. Tego typu inhalacje mają na celu
nawilżenie nabłonka dróg oddechowych i są jedynie
pomocnicze w procesie leczenia. Przynoszą też ulgę i
zmniejszenie objawów chorobowych, ale nie są lecznicze.
Nie zaleca się podawania ptakom leków mukolitycznych,
ponieważ nie mają one mechanizmów wydalania wydzieliny z
worków powietrznych.
Poza inhalacjami z zastosowaniem profesjonalnych
nebulizatorów i z użyciem leków, możliwe są inhalacje z
ciepłej wody oraz np. rumianku. Nie mają one większego
znaczenia leczniczego, ale mogą mieć pomocniczą rolę w
leczeniu chorób układu oddechowego. Inhalacje te
wykonuje się poprzez zasłonięcie większości klatki
ręcznikiem i przystawienie do klatki miski z gorąca
wodą, ewentualnie z dodatkiem rumianku. Miska z gorąca
wodą musi być osłonięta razem z klatką. Stosując takie
inhalacje trzeba uważać żeby papugi nie poparzyć gorącą
parą.
Źródła: "Avian Medicine and Surgery in
Practice" B. Doneley; "Ziervogel. Erkrankungen,
Haltung, Futterung" A. Wedel
|
