Zaburzenia gospodarki wapniem mogą być spowodowane niedoborem wapnia, nieprawidłowymi proporcjami wapnia i fosforu oraz niedoborem witaminy D3 (powoduje zmniejszenie wchłaniania wapnia z jelit, jest przyczyną krzywicy i ostemalacji). Prowadzą one do różnych zmian (chorób), w tym artykule ograniczę się do ich wpływu na kości.

U ptaków młodych (rosnących) prowadzą do krzywicy i dyschondroplazji.

U ptaków dorosłych prowadzą do osteoporozy (zrzeszotowienie kości) i osteomalacji.

Istnieją dziedziczne skłonności do występowania niektórych jednostek chorobowych.

Ptaki młode

Krzywica

Z drobiu najczęściej występuje u kurcząt i indycząt.

Najbardziej charakterystycznym objawem u piskląt jest zniekształcenie dzioba. Dziób jest miękki, w niektórych przypadkach można go wygiąć palcami. Często górna i dolna część krzyżują się.

Kurczęta chorują najczęściej w wieku 3 tygodni, aczkolwiek pierwsze objawy często pojawiają się wcześniej. Kości długie oraz kości mostka ulegają wygięciu. Skrzywieniu ulega też kręgosłup. Obserwuje się zgrubienia w okolicy stawów oraz kulawizny; ptaki przysiadają na skokach, leżą na mostku. Z objawów niezwiązanych z kośćmi obserwuje się zaburzenia trawienia, suchość skóry, zmatowienie i nastroszenie piór, zaburzenia nerwowe. Występuje też niedokrwistość. Ptaki mogą zjadać pióra, obdziobywać tynk ze ścian. Możliwe są upadki spowodowane ogólnym wyniszczeniem.

Występują dość charakterystyczne i łatwo zauważalne zmiany w kościach. Mostek jest esowato wygięty, na żebrach występują zgrubienia, kości są miękkie i można je kroić nożem. Podobnie jak u ludzi charakterystyczny jest "różaniec krzywiczy" czyli zgrubienia w miejscach połączeń kostno-chrzęstnych żeber.

Większość zmian zależy od nasilenia krzywicy oraz czasu jej trwania. Zmiany w poszczególnych kościach zależą głownie od nacisku jakim kości te są poddawane.

Dyschondroplazja

Jest to choroba polegająca na deformacjach chrząstki nasadowej kości piszczelowej. Choroba ta określana jest czasem jako "słabość nóg". Niektórzy traktują ją jako formę krzywicy.

Jest to najważniejsza choroba związana z deformacjami nóg u szybko rosnących ptaków kierunków mięsnych (kurczęta, indyki, kaczki), ale może wystąpić u wszystkich ptaków. Skłonność do tej choroby jest uwarunkowana genetycznie o czym świadczy fakt, że u pewnych linii występuje w znacznie większym odsetku. Do jej ujawnienia prowadzą jednak błędy żywieniowe, wśród których najczęściej wymienia się złe zbilansowanie składników mineralnych. Przede wszystkim chodzi tu o nadmiar fosforu w stosunku do wapnia, ale wpływ może mieć także nadmiar chloru w stosunku do sodu i potasu, niedobór miedzi, żelaza i manganu. Z innych składników najczęściej wymienia się niedobory witaminy B6 oraz niektórych aminokwasów.

Czynnikami sprzyjającymi jest stosowanie mączki sojowej i nasion rzepaku oraz pasza zanieczyszczona mikotoksynami. Częściej chorują samce co ma związek z wpływem gospodarki hormonalnej na wystąpienie choroby.

Choroba najczęściej występuje w wieku 3-8 tygodni.

Deformacji ulega chrząstka nasady bliższej kości piszczelowej. Najbardziej typowym objawem jest pałąkowate wygięcie nóg oraz zgrubienie kości piszczelowej w okolicy stawu kolanowego. Ptaki wykazują niechęć do poruszania się. Chodzą sztywno, kołysząc się i kulejąc. Problem może dotyczyć jednej nogi lub obu. W skrajnych przypadkach dochodzi do złamań kości piszczelowej. Mogą rozwijać się wtórne zmiany skórne. Choroba prowadzi do na ogół do śmierci z wycieńczenia i głodu.

W wielu przypadkach dyschondroplazja przebiega bez widocznych objawów klinicznych.

Ptaki dorosłe

Osteoporoza

Osteoporoza jest to zaburzenie polegające na zmniejszeniu gęstości kości przy niezmienionym kształcie i wielkości.. Tzn. masa kości maleje, a budowa i skład tkanki kostnej pozostają prawidłowe. Ze względu na te zmiany kości stają się kruche i podatne na złamania.

Osteoporoza u ptaków występuje normalnie, cyklicznie w czasie pierzenia. Nie jest jasne dlaczego w czasie rośnięcia piór, które zbudowane są keratyny, mobilizowany jest wapń z kości. Być może następuje w tym czasie odnowa kości podobna jak odnowa piór. Po okresie pierzenia następuje stopniowa rekonstrukcja kości. U niosek pewien rodzaj osteoporozy występuje normalnie w czasie nieśności ponieważ tylko część wapnia potrzebne do budowy skorupki pochodzi z pożywienia.

Zmęczenie klatkowe niosek

Występuje najczęściej w tzw. zmęczeniu klatkowym u ptaków trzymanych w klatkach. Przyczyną jest niedobór wapnia i witaminy D. Na wystąpienie choroby mają także wpływ czynniki genetyczne.

Najbardziej charakterystycznym objawem jest przewracanie sie ptaków na plecy często z towarzyszącym porażeniem, które jest wynikiem uszkodzenia rdzenia kręgowego. W czasie sekcji stwierdza się kruchość i łamliwość kości długich, deformacje mostka i żeber oraz złamania kości długich nóg i skrzydeł, a także kręgosłupa.

Osteomalacja

Inaczej rozmiękanie kości, łamikost, łomikost. Jest to odpowiednik krzywicy u dorosłych osobników. U ptaków występuje raczej rzadko.

Ptaki przeważnie siedzą; dziób i pazury są miękkie, kości są kruche i łamliwe. Rzadko dochodzi do skrzywień kości. U niosek obserwuje się spadek produkcji nieśnej, cienkie skorupki, lanie jaj.

Leczenie

Należy podać preparaty zawierające witaminę D3, wapń i fosfor w odpowiednich proporcjach. Ptaki powinny mieć dostęp do bezpośredniego światła słonecznego. Niestety, kiedy pojawią się wyraźne zniekształcenia kości, na leczenie jest za późno.

Przedawkowanie witaminy D3 jest toksyczne. Jednym ze sprzyjających czynników jest nadmiar witaminy A, niedobór witaminy C oraz obecność w paszy mikotoksyn (upośledzają wchłanianie witaminy D3).

Trochę patologii

Dla osób, które chcą wiedzieć więcej.

Wszystkie wymienione choroby mogą mieć podobne objawy, mają też podobne przyczyny. Patologia jednak jest zupełnie inna.

W krzywicy i osteomalacji podstawowym zaburzeniem jest nadmiar niezmineralizowanej macierzy (osteoidu) i niedostateczne zmineralizowanie kości. W krzywicy dodatkowo występują zaburzenia wapnienia chrząstek co prowadzi do zakłóceń śródchrzęstnego wzrostu kości. Choroby te są bardzo podobne, różnicą jest tylko to, że krzywica występuje u młodych organizmów, których kości dopiero rosną, a osteomalacja u dorosłych, u których wzrost kości został już zakończony.

Osteoporoza jest zanikiem zwykłym odśrodkowym, charakteryzuje się zmniejszeniem gęstości kości i zaburzeniem mikroarchitektury (zmniejszenie liczby i spadek grubości beleczek) przy niezmienionym kształcie. Dzieje się tak w wyniku naruszenie równowagi pomiędzy resorpcją i odbudową kości. Resorpcja kości jest nasilona albo na normalnym poziomie, ale odbudowa kości jest zmniejszona

W dyschondroplazji dochodzi do nieprawidłowego kostnienia chrząstki nasadowej w czasie rośnięcia kości (w czasie zamiany chrząstki na kość). Dotyczy to kości piszczelowej gdyż u ptaków występuje tam wtórny punkt kostnienia i chrząstka nasadowa.

Bibliografia

Zabrania się kopiowania i umieszczania tekstu na jakichkolwiek innych stronach internetowych. Zakaz dotyczy zarówno stron komercyjnych, jak i niekomercyjnych, w tym wszelkich blogów i forów dyskusyjnych. Zakaz kopiowania dotyczy zarówno całości tekstu jak i fragmentów, a także kopiowania ze zmienianiem niektórych słów (jest to nadal plagiat).

Informacje z tego tekstu mogą być wykorzystywane na ogólnych zasadach - wymaga to jednak podania w artykule źródła informacji czyli adresu URL artykułu..